Isaqhubeka insukayikeyi yecala lobukhosi bamaHlubi

IZINKUMBI zesizwe samaHlubi zinikele eNkantolo ePhakeme yaseGauteng, ePitoli ukuyokweseka umholi waso, uMnuz Muziwenkosi Johannes Langalibalele II Radebe ukuze abekwe njengenkosi yesizwe. IKhomishini kaNhlapo yango-2009 yasichitha isicelo samaHlubi sokuthi ubukhosi baso bubekwe njengobusemthethweni. Le khomishini yabekwa ngowayengumengameli wezwe uMnuz Thabo Mbeki ngo-2004 ngenhloso yokuxazulula izingxabano zobukhosi. 

Imiphumela yemukelwa ngowayengumengameli wezwe uMnuz Jacob Zuma ngo-2010, owabe esememezela ukuphela kobukhosi. Cishe sekuphele iminyaka eyishumi isizwe samaHlubi sizama ukubuyisa ubukhosi baso bube ngokubesemthethweni. 

Noma isizwe sisaphazeke ezweni lonke, umholi waso uMuziwenkosi Radebe uzinze eGiant’s Castle, eZintabeni zoKhahlamba (Drakensberg).  Baphakamisa ukuthi ukusebenza kwenkantolo kwango-2009 kubhekisise iziphumo zekhomishini ukuze zibekwe eceleni. IJaji uHans Fabricius uveze ukuthi isicelo sesidonse iminyaka engaphezu kweyishumi. Lokhu kungenxa yokuthi iqembu lafaka izicelo eziningi ezingezwakali eminyakeni eyedlule. Esinye sezicelo siveza ukuthi ukuqoshwa kwenqubo yeKhomishini kaNhlapo kwakufanele kuqoshwe. Lokhu kwenziwa ngemuva kwesikhashana kufakwe isicelo ngo-2011, kwasekulandela ezinye izicelo eminyakeni elandelayo okwabambezela ukuqhubeka kwesicelo sokuqala.

Umeluleki wamaHlubi uphinde wafaka esinye isicelo esihlanganisa amaphepha enkantolo. IJaji uFabricius uthe, sekwanele ngezicelo. Uveze ukuthi isicelo sibaluleke kakhulu kulabo abasifakile, kanti ukushesha kokulalelwa kwaso enkantolo kuyoba yinto engcono kuwona wonke umuntu othintekayo.

“Siku-2020 manje. Abafaka isicelo beza enkantolo ngo-2011. Akekho umuntu othanda ukuthi udaba lulenge iminyaka engu-9,” kusho yena. 

Umeluleki wabafake isicelo uzofaka isicelo sosuku lwenkantolo, kodwa uthe, banesiqiniseko sokuthi kuzoba kuwo lo nyaka. 

Isicelo sifakelwe iCommission on Traditional Leadership, Disputes and Claims, uMengameli weZwe, iNkosi uGoodwill Zwelithini, kanye noMndeni wobuKhosi bamaZulu. Kukholakala ukuthi iNkosi Zwelithini ayiphikisani nesicelo, kanti uhulumeni kanye nekhomishini bayasiphikisa. 

INkosi uLangalibalele II uyisizukulwane seNkosi uLangalibalele I, owadingiselwa eRobben Island impilo yakhe yonke ngemuva kokulahlwa yicala lokubulala kanye nokuvukela umbuso ngo-1874. Kusenjalo, izithunywa zaseLesotho naseSwaziland zithunyelwe enkantolo ngoFebhruwari ukuyokweseka inkosi, engumfowabo wenkosikazi yeNkosi yamaSwati.

Icala lisaqhubeka.